Luật sở hữu trí tuệ (IP law) đóng vai trò phức tạp trong nhiều lĩnh vực, và thế giới game không ngoại lệ. Đặc biệt với các bản mod game do người hâm mộ tạo ra, mối quan hệ giữa cộng đồng modder và các nhà phát triển thường căng thẳng vì vấn đề bản quyền. Tuy nhiên, Swen Vincke, CEO của Larian Studios – ‘cha đẻ’ của siêu phẩm Baldur’s Gate 3, lại có một cái nhìn rất khác về vấn đề này.
Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Vincke bày tỏ quan điểm mạnh mẽ rằng các studio game nên thay đổi cách tiếp cận đối với game mods do fan làm ra.
Quan điểm của CEO Larian: Mods là Đam Mê và Quảng Bá Miễn Phí
Chia sẻ với GameSpot, ông Vincke nhận định: “Điều đó thực sự tuyệt vời, phải không? Ý tôi là, nó thể hiện niềm đam mê [của người hâm mộ], và từ góc độ marketing, nó là quảng cáo truyền miệng hiệu quả.”
Thay vì tìm cách ngăn chặn, CEO Larian cho rằng giải pháp đơn giản là “Này, tôi nghĩ điều các bạn đang làm thực sự rất hay, đây là giấy phép”, và điều đó sẽ giải quyết được mọi chuyện.
Ông Vincke đưa ra một số ví dụ về các dự án fanmade nhận được sự công nhận tích cực từ các nhà phát triển, khẳng định rằng những hành động như vậy gửi đi một thông điệp mạnh mẽ và tích cực tới cộng đồng fan. Thay vì đàn áp sự sáng tạo của người hâm mộ, các studio nên thúc đẩy niềm đam mê đó nhiều nhất có thể.
Những Ví Dụ Tích Cực và Tiêu Cực về Cách Các Studio Ứng Xử Với Mods
Khi Studio “Ban Phước”: Bethesda và Dự án Skyblivion
Một ví dụ gần đây là trường hợp của The Elder Scrolls IV: Oblivion Remastered. Khi bản remaster này ra mắt, Bethesda đã gửi tặng một món quà nhỏ cho những người phát triển dự án Skyblivion.
Skyblivion là dự án tái tạo lại toàn bộ The Elder Scrolls IV: Oblivion bên trong engine của Skyrim, được cộng đồng fan thực hiện trong nhiều năm trước khi có thông tin về bản remaster chính thức. Đáp lại, Bethesda đã tặng mỗi thành viên trong nhóm một bản sao miễn phí của Oblivion Remastered.
Dự án fanmade Skyblivion tái tạo thế giới game Oblivion trong Skyrim
Sáng Tạo Vượt Rào Cản IP: Bản Mod Baldur’s Village
Một ví dụ khác được Vincke nhắc đến là Baldur’s Village – một bản mod đưa các nhân vật từ Baldur’s Gate 3 vào thế giới của Stardew Valley. Việc kết hợp IP giữa các game theo cách này thường là cơn ác mộng pháp lý nếu làm qua các kênh chính thức, nhưng người hâm mộ lại làm điều đó một cách miễn phí.
Nhân vật Shadowheart trong Baldur's Gate 3, một tựa game có nhân vật được đưa vào mod Baldur's Village
Khi Studio “Đàn Áp”: Bài Học Từ Nintendo
Tuy nhiên, không phải studio nào cũng có cách tiếp cận mềm mỏng như vậy. Trang Videogamer đã lấy ví dụ về các bản Pokemon ROM hack để minh họa cho một luận điểm chính của Vincke. Nintendo nổi tiếng là công ty rất mạnh tay trong việc xử lý các dự án có nguy cơ vi phạm sở hữu trí tuệ của họ.
Các bản ROM hack Pokemon nhỏ lẻ thường nằm trong diện này, nhưng Nintendo không chỉ nhắm vào các dự án nhỏ. Ngay cả Palworld, một game lớn hơn, cũng đang gặp rắc rối pháp lý với luật sư của Nintendo.
Thế nhưng, cộng đồng fan Pokemon cũng không dễ dàng bỏ cuộc. Khi Nintendo ‘đè bẹp’ một dự án, mười lăm dự án khác lại xuất hiện thay thế. Với những động thái đàn áp như Nintendo thường làm, họ thực sự không đạt được nhiều kết quả. Các dự án fanmade sẽ luôn tồn tại, và miễn là không có yếu tố thương mại hóa, Vincke nghĩ rằng các công ty nên chấp nhận điều đó.
Bản Chất Của Luật IP và Lời Kêu Gọi Thay Đổi
Ông Vincke gọi luật IP là “luật loại trừ”, một “sự lệch lạc so với nguyên tắc chung là phải có thị trường tự do”. Ông cho rằng chính điều này dẫn đến “tất cả những điều ngớ ngẩn xung quanh nó” và khiến các công ty có những hành động “kỳ lạ”.
Trong khi Nintendo hành xử “kỳ lạ”, Larian lại muốn hành động đúng đắn. Vincke tin rằng các công ty nên “tán thưởng” người hâm mộ vì đã tạo ra những dự án như vậy, thậm chí có thể “ban phước” trực tiếp bằng cách cấp giấy phép. Điều này tốt hơn cho những người sáng tạo (modder), tốt hơn cho người chơi (game thủ), và Vincke lập luận rằng nó cũng dễ dàng hơn (và nhân văn hơn!) cho chủ sở hữu IP.
Quan điểm của Swen Vincke từ Larian Studios mang đến một góc nhìn mới mẻ và tích cực về mối quan hệ giữa các nhà phát triển game và cộng đồng modding. Thay vì coi modder là ‘kẻ thù’ tiềm tàng vì vấn đề bản quyền, việc công nhận, tôn trọng và thậm chí hỗ trợ họ có thể mang lại lợi ích to lớn về mặt cộng đồng, quảng bá và sự phát triển của chính tựa game. Hy vọng rằng trong tương lai, sẽ có nhiều studio game học hỏi cách tiếp cận này, biến luật IP thành công cụ hỗ trợ sự sáng tạo của fan thay vì rào cản. Bạn nghĩ sao về vấn đề này? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
Tài liệu tham khảo:
- GameSpot
- DualShockers
- Videogamer
- Gamerant
